- 27 İyul 2024
Sietl İncəsənət Muzeyində “Kolder; hərəkətdə. Şirlinin ailə kolleksiyası” adlı sərgi açılır. Təqdim olunan işlər arasında mobil telefonlar, stabilitronlar, kağızdan düzəldilən məmulatlar, yağlı boya il rəsm əsərləri və sairə var.
“Microsoft” şirkətinin keçmiş prezidenti və əməliyyat direktoru Con Şirli məktəb illərində Filadelfiya İncəsənət Muzeyinə ekskursiya zamanı heykəltaraş Aleksandr Kolderin əsərlərini ilk dəfə gördüyü anı indi də xatırlayır.
Şirli “Nyu-York Tayms” nəşrinə müsahibəsində deyir: “O, həqiqətdən də ən sadə elementlər – məftil, polad, rəngdən istifadə edərək tamamilə yeni incəsənət janrı yaradıb. Həm də qəflətən açıq, hərəkət edən və daim dəyişən heykəltaraşlıq üslubu təqdim edib. Bu, məni sadəcə heyran etdi”.
Məhz həmin dövrdən Kolderin yaradıcılığı Con Şirliyinin həyatına elə daxil olub ki, onilliklər sonrası da o, rəssamın əsərlərinin valehedici kolleksiyasını toplayıb. Şirli və onun xanımı Kim bu yaxınlarda Sietl İncəsənət Muzeyinə onlarla eksponat hədiyyə edəcəklər. Bu muzey Kolderin həyatı, irsi və yaradıcılığına həsr olunmuş çoxillik sərgi və maarifləndirmə proqramlarını maliyyələşdirib.
Təşəbbüsün başlanğıcı “Kolder; hərəkətdə. Kolderin 45-dən çox əsərini özündə əks etdirən Şirli ailə kolleksiyası” sərgisidir. Muzeyin incəsənət üzrə direktor müavini və sərgilərin kuratoru Xose Karlos Diaz bildirib ki, sərgi “bir rəssamın işinin ümumi görünüşünü və dərindən öyrənilməsini təqdim etmək üçün unikal imkandır”.
Diaz əlavə edib: “Sərgi Kolder sənətinin dinamik və daim dəyişən keyfiyyətlərini vurğulayır”. O qeyd edib ki, Kolder məftilli, qabaqcılı, mobil (hərəkətli heykəltaraşlıq növü - redaktorun qeydi) heykəltaraşlığın yaradıcısı və heykəltaraşlıq anlayışını yenidən müəyyən etmək üçün sənaye materiallarından nəfis şəkildə istifadə edən əsl yaradıcı dahi idi. “Ümid edirik ki, ziyarətçilər rəssama və onun işinə daha yüksək qiymət verəcəklər”, -deyə Diaz vurğulayıb.
“Seattle Times” qəzeti yazır ki, 1898-ci ildə bir rəssam ailəsində anadan olan Aleksandr Kolder sənətə üz tutmazdan əvvəl mexanika mühəndisi təhsili alıb. O, tez bir zamanda “Kolderin Sirki” (1926-1931) kimi əsərlərlə hərəkətləri innovativ şəkildə birləşdirən oynaq üslubu tapıb.
Qəzet qeyd edir: "Kolder heykəlləri hərəkət etdirərək sənət tarixini dəyişdi, bu da o deməkdir ki, onun əsərlərində tamaşaçının gördüyü ilk vaxtdan və ya ona nə qədər müddət baxmasından asılı olaraq, heykəllər müxtəlif formalar alır. Bu, onu keçən əsrin ən sevimli, bəzilərinin iddia etdiyi kimi, nüfuzlu sənətçilərindən birinə çevirdi".
“Kolder; hərəkətdə” ekspozisiyasını ziyarət edənlər Kolderin 1976-cı ildə ölümündən əvvəl son sifarişlərindən birinin modeli olan heyrətamiz qara metal lövhədəki “Dağlar” (1976) əsərini rəğbətlə qarşılayır. O, Kolderin karyerasının əvvəlində yaratdığı kiçik bir ağac işi olan “Femme Assise” (1929) ilə yanaşı nümayiş etdirilir.
Diaz “The Times” qəzetinə müsahibəsində deyir: “Con Şirlinin diqqətlə toplanmış kolleksiyası sayəsində biz Kolderin 1920-ci illərdən 1976-cı ildə vəfatına qədər peşəkar rəssam kimi yaratdığı əsərlərin demək olar ki, hamısına sahibik. Bu, Sietldə XX əsrin ən mühüm kolleksiyalarından birini yaratmağa kömək edir."
Muzeyin bəyanatında deyilir: “Şirli cütlüyü ümidvardır ki, onların bu və başqa mirasları Sietl İncəsənət Muzeyinə yeni auditoriyanı cəlb etməyə kömək edəcək və şəhərin mədəni həyatına töhfə olacaq”.
Sietl İncəsənət Muzeyinin məlumatına görə, sərgidə “Kolder” mobil seriyasından olan və metalın çatışmadığı İkinci Dünya müharibəsi zamanı rəssamın yaratdığı nadir əl işi – “Balıq” əsəri nümayiş etdirilir. Mürəkkəb heykəl məftil çərçivədən və tapılan materiallardan, o cümlədən çini və rəngli şüşə parçalardan hazırlanıb. Kağız üzərində quaş və mürəkkəblə işlənmiş “Ay və Dalğalar” (1963) Kolderin çoxşaxəli rəssam kimi ustalığını nümayiş etdirən bir neçə əsərindən biridir.
Diaz “Forbes” nəşrinə deyir: "Məqsəd Kolderin nə qədər multidissiplinar rəssam olduğunu nümayiş etdirməkdir". Bu gün rəssamlar haqqında düşünəndə görürsən ki, onlar artıq sadəcə bir fotoqraf və ya sadəcə rəssam deyil, həm də sadəcə heykəltəraş deyillər və bu çoxprofilli keyfiyyətlər Kolderə də aiddir".
Aleksandr Kolder mühüm miras qoyub gedib. Virciniya Universitetinin sənət tarixçisi Elizabet Hatton Törnerin “Times” nəşrində dediyi kimi: “O, hərəkətin özü və hərəkət edən cisimlərin, obyektlərin hərəkətinin məkan anlayışını necə formalaşdırması haqqında tamamilə yeni düşüncə tərzini inkişaf etdirir. Kolder istəyirdi ki, əşyalara baxmaq insanlar üçün daha maraqlı olsun. Bu, bizə tamamilə fərqli perspektiv, yeni alternativ baxış tərzi verir və düşünürəm ki, dünyanın buna ehtiyacı var”.
“Kolder; hərəkətdə. Şirli ailə kolleksiyası” sərgisi 2024-cü il avqustun 4-dək Sietl İncəsənət Muzeyində davam edəcək.
