- 20 Aprel 2024
Vadim Kozyulin: “Hətta Pentaqonun özü dünyada Amerika bazalarının dəqiq sayını bilmir”
Prezident Vladimir Putin oktyabrın 21-də Valday Müzakirə Klubunun iclasında bildirib ki, NATO-nun Ukraynada hərbi mövcudluğu Rusiya üçün təhlükə yaradır. Putin vurğulayıb ki, qonşu dövlətin konstitusiyası orada xarici ordular üçün təlim mərkəzlərinin açılmasına icazə verir. Lakin bu bəhanə ilə ölkə ərazisində hər şey yerləşdirilə bilər, Ukraynada NATO hərbi obyektlərinin təlim mərkəzləri adı altında peyda olması nə dərəcədə mümkündür və tarixdə belə presedentlər olubmu?
Mövzu ilə bağlı Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin Diplomatik Akademiyasının Qlobal Araşdırmalar və Beynəlxalq Əlaqələr Mərkəzinin rəhbəri Vadim Kozyulin “Xalq Cəbhəsi”nə verdiyi açıqlamasınd bildirib ki, 18 Mart 2014 -cü ildə Krım və Sevastopol şəhərinin Rusiya Federasiyasına daxil olması haqqında müqaviləni ratifikasiya etməyi Federal Məclisə təklif edən Vladimir Putin zarafatla deyib: "NATO dənizçilərinin bizə Sevastopola qonaq gəlsinlər, nəinki biz onlara gedək".
O an hamı başa düşdü ki, bu zarafatın kiçik bir hissəsidir. Vaşinqton artıq Krımda Amerika hərbi bazasının yerləşdirilməsi üçün ərazi hazırlayırdı: “Hələ 2013-cü ilin sentyabrında ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələri yarımadanın sahil zolağının, məktəblərin və xəstəxanaların Amerika standartlarına uyğun yenidən qurulması üçün tender elan etmişdi.
Sevastopol müəssisələrinin qapılarındakı lövhələr ingilis və ukraynaca yazılmalı idi. Sifarişçi ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin quruda obyektləri layihələndirən, inşa edən, onlara qulluq edən və ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələri üçün infrastruktur təmin edən İnşaat Mühəndisliyi Komandanlığı idi.
Məsələn, hərbi infrastrukturun ənənəvi olaraq birinci yerdə olduğu sovet hərbi bazalarından fərqli olaraq, Amerika bazalarının tikintisi həmişə məhz belə başlayır: Amerika hərbçilərinin həyatının və sosial təminatının təşkili ilə. ABŞ hərbçiləri mağazalar və kafelər, məktəblər, uşaq bağçaları və xəstəxanalar onların və ailələrinin ixtiyarına verildiyi zaman ərazidə görünməlidir. Müəyyən tələblər var ki, hərbi obyektdən maksimum hansı məsafədə, məsələn, ticarət mərkəzi yerləşməlidir. Krımda sosial obyektlərin ardınca orada Amerika hərbi rabitə mərkəzi, aerodrom və dəniz bazası görünə bilər”.
Kozyulin bildirib ki, hətta Pentaqonun özü dünyada Amerika bazalarının dəqiq sayını bilmir. Amerika hərbi qulluqçuları və müttəfiqləri tərəfindən aktiv istifadə edilən və ya işə salına, idarə oluna bilən xarici obyektlərin ümumi sayı mindən çoxdur. Məsələn, ABŞ-ın İraqdakı mövcudluğunun aktiv fazası zamanı bu ölkədə 120 əməliyyat bazası var idi. 2,5 min amerikalı hərbçi orada İraq və kürd hərbi birləşmələrinə təlim keçib: “Suriyanın özündə, neft sahələri ərazisində yerləşən 12 təlim bazasında, təxminən 2 min Amerika dəniz piyadası və xüsusi təyinatlıları kürd üsyançılarına və Suriya Azadlıq Ordusunun silahlılarına Bəşər Əsəd qoşunlarına müqavimət göstərməyi öyrətdi”.
Onun sözlərinə görə, ABŞ ordusunun yarıdan çoxu xaricdədir. Amerika qoşunları bütün ölkələrin 70% -də mövcuddur. Xəbər verilməyən bu imperiyanın miqyasını başa düşmək çətindir, lakin Amerika ordusu ilə koordinasiyalı hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün təlim keçən əcnəbi hərbçilərin sayını saymaq daha çətindir.
“Amerikalı siyasətçilər hərbi fəaliyyətini demokratik azadlıqları qorumaq istəyi ilə izah etsələr də, bir qayda olaraq, geniş miqyaslı karbohidrogen yataqlarının yaxınlığında və ya onların daşınması üçün əsas infrastruktur qovşaqlarında bazalar yaranır. Məsələn, Fars körfəzi zonasında, Bəhreyn, Küveyt, Qətər, Oman və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri kimi xarici dövlətlərdə ABŞ öz bazalarını Amerika demokratiyası kimi yerləşdirib. Bu ölkələr Vaşinqtonun himayədarlığı ilə böyük miqdarda Amerika silahları əldə edir”.
Təlim mərkəzləri ilə paralel olaraq, Amerikanın "ehtiyat ehtiyatları" - müharibə zamanı istifadə üçün silah və avadanlıq anbarları tez-tez yaranır. Pentaqonun bütün dünyada belə saxlama anbarları var: “Belə ki, Norveç dəniz piyadaları üçün təlim proqramı çərçivəsində amerikalılar Norveç mağaralarında ABŞ dəniz piyadaları üçün silahlar qoyublar. ABŞ-ın ən böyük hərbi ehtiyatlarından biri İsraildə yerləşir. Silah -sursat, ağıllı bombalar, raketlər, avadanlıqlar və ümumi dəyəri 1,8 milyard dollara qədər olan 500 çarpayıya malik hərbi xəstəxana ölkə daxilində 6 anbarda yerləşir”.
Kozyulinin sözlərinə görə, bu gün ABŞ Dövlət Departamenti yenidən Orta Asiya ölkələrinə Amerika qoşunlarını öz ərazilərinə yerləşdirməyi təklif edir. Amma bu respublikaların hökumətləri xarici "logistika və təlim mərkəzlərinin" açılmasının tez -tez ölkəni münaqişələrə cəlb etməyə başladığının fərqindədir.
Politoloq qeyd edib ki, 2001-ci il sentyabrın 11-də baş verən terror aktlarından sonra Özbəkistan Əfqanıstandakı əməliyyatlara havadan dəstək vermək üçün Xanabad aerodromunu ABŞ Müdafiə Nazirliyinin sərəncamına verib. Çox keçmədən Daşkənd hiss etdi ki, Vaşinqton ölkənin daxili işlərinə təsir etməyə başlayıb və baza bağlanıb. 2005-ci ildə Amerika kontingenti Özbəkistandan Qırğızıstandakı Manas aerodromuna köçdü, 2001-ci ildə Qırğızıstandakı “antiterror koalisiyasının” aviabazasına verildi, lakin 2014-cü ildə baza orada da bağlandı.
USAID-in Təhlükəsizliyə Yardım Təşəbbüsü Ukrayna üçün ABŞ silah və texnikasının tədarükü və dəyişdirilməsi, kəşfiyyat dəstəyi, təlim və digər xidmətlər də daxil olmaqla ordusuna və milli təhlükəsizlik qüvvələrinə kömək və dəstək verməyə icazə verir: «Ukrayna ərazisində, Amerika ordusunun fərqli bir iştirakı ilə təxminən on hərbi obyekt tapa bilərsiniz. Yavoriv hərbi poliqonunda yerləşən Beynəlxalq Sülhməramlı və Təhlükəsizlik Mərkəzi onların ən böyüyüdür. Artıq NATO -nun qabaqcıl varlığının əsasına çevrilib. Ocakovoda bir Amerika gəmisinin əməliyyat nəzarət nöqtəsi yerləşdirilib. Əslində burada ABŞ 2014 -cü ildə Krımda uğursuz olan bir dəniz bazası qurma ssenarisini həyata keçirir. Amerika dənizçiləri üçün sosial və məişət infrastrukturu tədricən formalaşır, lakin artıq üzən dok tikintisi layihəsi var”.
Cavid
