- 12 Sentyabr 2024
Tariel Nakaidze: “İqtidar partiyası seçkidə məğlub olmalıdır”
Bu il oktyabrın 26-da Gürcüstanda keçiriləcək parlament seçkilərində bir sıra yeniliklər tətbiq olunacaq. Bununla əlaqədar ölkə qanunlarına bəzi dəyişikliklər olunub.
Dəyişikliklərə əsasən, əcnəbilərin Gürcüstanın siyasi həyatında iştirakına ciddi məhdudiyyətlər qoyulub. Xarici vətəndaşların yaşayış icazəsi olub-olmamasından asılı olmayaraq partiya yaratmaq, partiyalara qoşulmaq, partiyalara ianə vermək hüququ yoxdur. Bundan başqa, xarici vətəndaşların seçkilərdə iştirak etmək hüququ yoxdur. Digər dəyişiklik seçki məntəqələrində elektron səsvermənin tətbiqi ilə əlaqədardır.
Bu seçkilər ölkədəki seçki məntəqələrinin 90 faizində elektron səsvermə sistemindən istifadə edilməklə keçiriləcək ilk seçki olacaq. Seçicilər seçki məntəqələrində əvvəlki qaydada səs versələr də, yeni bülletenlərdən istifadə olunacaq və nəticələr xüsusi sayma maşını ilə hesablanacaq. Əvvəllər elektron səsvermə sistemi seçki məntəqələrinin yalnız kiçik bir hissəsini əhatə edirdi və pilot rejimdə həyata keçirilirdi.
Bu il həm də parlament seçkiləri ilk dəfə Gürcüstanda tam proporsional sistemlə keçiriləcək. Parlamentdəki 150 yer partiya siyahıları əsasında doldurulacaq. Bununla belə partiya yalnız ən azı 5 faiz səs toplayacağı təqdirdə parlamentə daxil ola biləcək. Parlament çoxluğunu əldə etmək üçün siyasi partiya həm Gürcüstanda, həm də xaricdə səs verəcək seçicilərin ən azı 50 faizinin dəstəyini almalıdır.
Hələ aprel ayında GORBI keçirdiyi sorğusunun nəticələrinə görə Gürcüstanda keçiriləcək seçkilərdə parlamentə yalnız iki partiya - “Gürcü Arzusu” və “Vahid Milli Hərəkat” daxil ola biləcək.
“İmedi” telekanalının sifarişi ilə keçirilən sorğunun nəticələrinə görə, parlament seçkiləri bu bazar günü keçirilsəydi, səslər aşağıdakı kimi paylanacaqdı: "Gürcü arzusu" - 60,4 %, "Vahid Milli Hərəkat" - 12,6 %, "Gürcüstan üçün Lelo" - 4,7 %, "Avropa Gürcüstanı" - 4,5 %, "Gürcüstan üçün" - 3,7 %.
Onu da qeyd edək ki, Gürcüstanda parlament seçkiləri öncəsi daha bir müxalifət birliyi yaranıb.
“Axali”, “Droa” və “Qirçi – daha çox azadlıq” partiyaları oktyabrda keçiriləcək seçkilərdə birgə iştirak edəcəklərini bəyan ediblər.
Eyni zamanda, "Lelo" partiyası ilə də danışıqlar aparıldığı, lakin razılıq əldə olunmadığı qeyd olunub.
"Axali" partiyasını bir neçə ay əvvəl müxalifətin Vahid Milli Hərəkatının keçmiş lideri Nika Melia və müxalif “Mtavari Arkhi” telekanalının təsisçisi Nika Qvaramiya təsis ediblər.
Qeyd edək ki, "Droa" partiyası 2021-ci ildə Rusiyanın ən qızğın əleyhdarlarından biri olan, atasının müəllif hüquqlarına görə Rusiya Federasiyasından qonorar alan Yelena Xoştariya tərəfindən təsis edilib.
Zurab Caparidzenin “Qirçi – daha çox azadlıq” partiyası 2020-ci ildə yaradılıb və həmin il parlament seçkilərində 2,89 faiz səs toplayıb.
Gürcüstanın Baş naziri İrakli Kobaxidze bildirib ki, 2024-cü ilin payızında keçiriləcək parlament seçkilərində müxalifətdəki “Vahid Milli Hərəkat”ın qələbəsi Gürcüstanı bir neçə gündən sonra “ikinci cəbhə”yə çevirəcək.
O, aparıcı müxalifət partiyalarını və onların tərəfdarlarını “radikal müxalifət” adlandırıb. İ.Kobaxidzenin sözlərinə görə, müxalifət Gürcüstanda vəziyyəti gərginləşdirməklə, inqilab təşkil etməklə hakimiyyət dəyişikliyinə çalışır. Bu isə ölkəni müharibəyə sürükləyəcək: “Nəzəri olaraq, “Vahid Milli Hərəkat”ın seçkilərdən sonra hakimiyyətə gələcəyini təsəvvür etsək, mən sizə zəmanət verirəm ki, bir neçə aydan sonra deyil, bir neçə gündən sonra Gürcüstan “ikinci cəbhə”yə çevriləcək”.
Baş nazir qeyd edib ki, o, əlində olan məlumatlara əsaslanaraq buna zəmanət verir, bu barədə isə ictimaiyyətə danışa bilməz: “Təəssüf ki, ictimaiyyət məlumatların çox azını bilir. Biz müəyyən məlumatları açıq şəkildə paylaşmırıq. Hazırkı reallığa, münasibətlərə diqqət yetirmək hələ də vacibdir. Bu səbəbdən müəyyən məlumatları, o cümlədən bəzi görüşlər barədə açıqlama vermirik”.
İ. Kobaxidze ölkədə proseslərin analoji şəkildə inkişaf etməyəcəyinə əmindir: “Oktyabrın 26-da keçiriləcək seçkilər müharibə ilə sülh, liberal faşizmlə ənənəvi dəyərlər, Gürcüstanın qaranlıq keçmişi ilə ölkənin parlaq, Avropa gələcəyi arasında bir növ referendum olacaq. Biz əminik ki, “Gürcü arzusu” seçicilərin, təxminən, 60 faizinin dəstəyini qazanacaq. Bu səbəbdən də müxalifətin seçkilərdə qalib gəlmək şansı yoxdur. Çünki gürcü xalqı, ilk növbədə, ölkənin maraqlarını müdafiə etməyə sadiqdir”.
Bu arada müxalif "Lelo”, “Xalq Naminə” partiyalarının və “Azadlıq Meydanı” hərəkatının daxil olduğu “Güclü Gürcüstan” siyasi ittifaqı rəsmən seçki kampaniyasına start verib.
Seçki kampaniyasının açılış mərasimi “Mziuri” amfiteatrında keçirilib.
Açılış tədbirindən məlum olduğu kimi, “Güclü Gürcüstan” ittifaqının əsas şüarı “real alternativ”, seçki nömrəsi isə 9 olacaq.
“Güclü Gürcüstan”ın liderlərindən biri, “Lelo”nun həmtəsisçisi Mamuka Xazaradzenin sözlərinə görə, siyasi birlik sabahdan regionlarda toplantılar keçirəcək və 10 gündən sonra rəsmən seçki proqramını təqdim edəcək.
"Biz bütün Gürcüstanı gəzəcəyik və insanlara Gürcüstanın Avropa İttifaqına necə daxil olacağını, iş yerlərini necə yaradacağımızı, Gürcüstanda ciddi təhsil sistemini necə quracağımızı, ümumiyyətlə insanlara münasibəti necə dəyişəcəyimizi, kəndləri necə dirçəldəcəyimizi və s. Planlarımızı təqdim edəcəyik. Bunu sizə cəmi 10 gün ərzində ətraflı şəkildə tanıdacağımız proqram vasitəsilə edəcəyik və bu proqramda sizin dəstəyiniz və iştirakınız vacibdir, çünki xalq olmadan hər hansı bir islahat aparmağa çalışan partiya yoxdur" , - söyləyən Mamuka Xazaradze sözlərinə belə davam edib:
"Mən əminəm ki, xalq tərəfindən rədd edilən, yeni simalarla siyasətə qayıdan köhnə siyasətçiləri görməyəcəyik. Biz gənclərin simasında həqiqi yeni simalar görəcəyik. Oktyabrın 27-si elə bir gün olacaq ki, biz oyanıb görəcəyik ki, Bidzina öz 'Gürcü Arzusu' ilə gedib və biz yeni, güclü Gürcüstanın qurulmasına başlayırıq. Biz bunu mütləq edəcəyik. Mən hamınızı bizə qoşulmağa dəvət edirəm, çünki bizim güclü ölkənin övladları olmaq şansımız var”.
Gürcüstan parlamentinin üzvü Tariel Nakaidze keçiriləcək parlament seçkiləri ilə bağlı “Xalq Cəbhəsi”nin suallarını cavablandırıb.
- Seçkilərdən nə gözləyirsiniz?
- Mövcud vəziyyətdən asılı olaraq, müxalifət seçkilərdə qalib gələ bilər. Gürcüstanın irəliləməsi və Rusiya bataqlığına düşməməsi üçün iqtidar partiyası seçkidə məğlub olmalıdır. Əks halda Gürcüstanda sabitlik ola bilməz.
- Rəqibin qələbə şanslarını necə qiymətləndirirsiniz?
- Hakimiyyət partiyası təzyiq göstərməklə, insanları qorxutmaqla, məmurlara təzyiq etməklə bu seçkilərdə qalib gəlməyə çalışacaq. Ona görə də hakimiyyətdən hər cür antidemokratik hərəkat gözləyirik. Bu seçkilər Gürcüstanın müstəqillik tarixində çox çətin olacaq.
- “Gürcü Arzusu” seçkinin nəticələrini öz xeyrinə təhrif edə bilərmi?
- Gürcü xəyalpərəst hər bir qəsdən saxtakarlığı öz xeyrinə edəcək. Amma biz buna imkan verməyəcəyik. Ona görə də hökumət bunun Rusiya qanunlarında qəbul olunmasını istəyirdi. Ümid edirəm ki, o, bacarmayacaq. O, uğur qazansa, Gürcüstanın sabitliyi və demokratiyası öləcək. Biz buna toxunmuruq.
- Müxalifətin Gürcüstanda seçkilərdə qalib gələcəyi Avropanın marağında ola bilər?
- Gürcüstandakı seçkilərdə müxalifət qalib gəlsə, bu, ilk növbədə Gürcüstanın və gürcü xalqının marağında olacaq. Biz Avropa Birliyinə doğru irəliləmək istəyirik. Bu, Avropanın deyil, Gürcüstanın marağı olacaq.
- Bu seçkilərdə müxalifətin birliyinə inanmırsınız?
- Müxalifət tərəfində 4 mərkəz olacaq və elə vəziyyət yaranacaq ki, beş seçici özünü təmsil edə bilsin. Düşünürəm ki, bu, seçici itkisini azaldacaq və müxalifət bundan sonra koalisiya hökuməti quracaq.
- Müxalifət qalib gəlsə, “Gürcü Arzusu”nu nə gözləyə bilər, əksinə, hakimiyyət yenidən səs çoxluğu əldə etsə, nə baş verə bilər?
- Müxalifət qalib gəlsə, böyük ehtimalla “Gürcü arzusu” dağılacaq. Ən yaxşı halda o, müxalifətin əlinə keçəcək. Amma bu partiya vahid oliqarxa bağlı olduğundan və heç bir ideoloji prinsipi olmadığından, ondan əvvəlki Qamsaxurdiya partiyası və Sevardnadze partiyası kimi yox olacaq. Amma “Gürcü arzusu” yenidən hakimiyyətə gəlsə, o zaman Gürcüstanın gələcəyi, demokratiya bitəcək. Bu, Rusiyanın bir bölgəsi ola bilər.
- “Gürcü Arzusu” yenidən seçkilərdə qalib gəlsə, müxalifətin etiraz aksiyaları keçirməsini gözləmək olarmı?
- Gürcü xalqı azadlığı və demokratiyanı sevən xalqdır. Təbii ki, mübarizə davam edəcək və rusiyapərəst satqınlara meydan verilməyəcək.
Yeri gəlmişkən, Milli Demokratiya İnstitutu (NDI) Gürcüstanda oktyabrın 26-da keçiriləcək parlament seçkiləri ilə bağlı uzunmüddətli qiymətləndirmə missiyasına başlayıb.
Qiymətləndirmə qrupu beş analitik, bir missiya rəhbəri və köməkçilərdən ibarət olacaq.
Onlar seçki kampaniyası prosesini, seçki administrasiyasını, media və informasiya mühitini, həmçinin gender və inklüziv məsələləri izləyəcəklər.
"Növbəti aylarda NDI seçki proseslərinin gücləndirilməsində fəal iştirak edəcək və tövsiyələr hazırlayarkən uzunmüddətli analitiklərin nəticələrinə istinad edəcək", - təşkilatın bəyanatında deyilir.
Missiyanın üzvləri bir neçə gün əvvəl Gürcüstana gəliblər və noyabrın sonuna kimi burada qalacaqlar. Onlar hökumət və seçki administrasiyası, hakim partiya və müxalifət siyasi partiyaları, vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları və yerli monitorinq təşkilatları, ictimai yayım və özəl media nümayəndələri ilə görüşəcəklər.
Onu da qeyd edək ki, Gürcüstanda 2024-cü il oktyabrın 26-da keçiriləcək parlament seçkilərinin maliyyələşdirilməsi üçün Mərkəzi Seçki Komissiyasına əlavə olaraq 13 milyon lari ayrılacaq. Müvafiq sərəncamı Baş nazir İrakli Kobaxidze imzalayıb.
Sərəncama əsasən, Maliyyə Nazirliyinə hökumətin ehtiyat fondundan MSK-ya pul ayırmaq tapşırılıb.
Məlumat üçün bildirək ki, 2024-cü ilin büdcəsinə əsasən, Mərkəzi Seçki Komissiyasına 171 milyon 219 min lari ayrılıb ki, bunun da 126 milyon 500 min lari seçkilərin keçirilməsinə ayrılıb. Müvafiq olaraq, məlum olur ki, MSK seçkilərə 139 milyon 500 min lari xərcləyəcək. Hər ehtimala qarşı, əlavə 13 milyon lari vəsait daha ayrılıb.
Qeyd edək ki, bu il MSK-nın maliyyələşdirilməsi 121,7% artıb ki, bu da 2024-cü il parlament seçkiləri ilə bağlıdır. Ötən il MSK-ya 77,212 milyon lari ayrılmışdı.
Cavid
.jpg "\"Real\" 1-ci, \"Barselona\" 15-ci")
